XÂY DỰNG, HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN KCN SINH THÁI

Những năm gần đây, KCNST đang trở thành xu thế tất yếu, tuy nhiên việc chuyển đổi sang mô hình KCN sinh thái gặp một số khó khăn trong việc tái sử dụng các chất thải, nước thải để thực hiện hoạt động cộng sinh công nghiệp cũng như tiếp cận nguồn lực về tài chính, tín dụng, ưu đãi. Để xây dựng KCNST, chủ đầu tư KCN và DN thứ cấp cần đầu tư lớn hơn về công nghệ, cơ sở vật chất và nguồn nhân lực, do đó cần có chính sách khuyến khích phù hợp để các nhà đầu tư có động lực triển khai các mô hình theo hướng bền vững.

Theo Nghị định 35/2022/NĐ – CP ngày 28/5/2022 của Chính phủ về quản lý KCN và KKT, tại điều 36 quy định:

1. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành chính sách:
a) Hỗ trợ đầu tư xây dựng mới, nâng cấp, cải tạo, sửa chữa các công trình kết cấu hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội trong và ngoài hàng rào KCN hiện hữu để kết nối, hỗ trợ DN trong KCN thực hiện cộng sinh công nghiệp và chuyển đổi thành KCNST;
b) Hỗ trợ đầu tư xây dựng mới và thu hút đầu tư vào KCNST;
c) Hỗ trợ khoa học, kỹ thuật, chuyển giao công nghệ để DN trong KCN cải tiến quy trình quản lý và vận hành, đổi mới công nghệ sản xuất để giảm các nguồn gây ô nhiễm, tái sử dụng nguyên liệu, vật liệu, nước, năng lượng, chất thải, phế liệu, sử dụng hiệu quả tài nguyên.

3. Ban quản lý khu công nghiệp, khu kinh tế giao một đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Ban quản lý hoặc một đơn vị phù hợp thực hiện chức năng xây dựng, cung cấp thông tin, cơ sở dữ liệu về sử dụng hiệu quả tài nguyên và sản xuất sạch hơn; đề xuất giải pháp và kết nối DN thực hiện cộng sinh công nghiệp; cung cấp dịch vụ hỗ trợ chuyển đổi hoặc đầu tư mới KCNST.

4. Các cơ quan, tổ chức và nhà đầu tư được khuyến khích xây dựng, cung cấp thông tin, cơ sở dữ liệu về sử dụng hiệu quả tài nguyên và sản xuất sạch hơn trong KCN để hỗ trợ và kết nối DN thực hiện hoạt động cộng sinh công nghiệp.

5. Ban quản lý khu công nghiệp, khu kinh tế chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan xây dựng, cung cấp thông tin, cơ sở dữ liệu về sử dụng hiệu quả tài nguyên và sản xuất sạch hơn trên địa bàn nhằm chứng nhận, theo dõi, giám sát, đánh giá hiệu quả thực hiện KCNST, DN Sinh thái; cập nhật đầy đủ, kịp thời, chính xác các thông tin có liên quan vào hệ thống thông tin về KCN, KKT trên địa bàn và hệ thống thông tin quốc gia về KCN, KKT.

Trên tinh thần đó, BQL KKT tỉnh đã báo cáo và đề xuất UBND tỉnh Bình Định (nay là tỉnh Gia Lai) ban hành văn bản số 3590/UBND-KT (ngày 30/4/2025), giao cho các sở ngành phối hợp với BQL KKT thực hiện đề xuất các nội dung liên quan việc phát triển Khu, cụm công nghiệp theo hướng sinh thái, tuần hoàn trên địa bàn tỉnh. Đặc biệt đã giao BQL KKT chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan hướng dẫn, phát triển các KCN theo hướng sinh thái, bền vững, cộng sinh công nghiệp nội khu hoặc liên khu, cụm công nghiệp, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, giám sát việc thực hiện các tiêu chí của KCNST tại các dự án trong KCN; phối hợp xây dựng chính sách ưu đãi của tỉnh đối với các KCNST, các DN Sinh thái và các DN thực hiện cộng sinh công nghiệp, đảm bảo tuân thủ theo quy định.

Qua thực tiễn quản lý, bài viết nhận thấy, các nội dung chỉ đạo của UBND tỉnh tại văn bản số 3590/UBND-KT chưa được các sở ngành liên quan quan tâm đúng mức, các DN và nhà đầu tư chưa thật sự quan tâm và hưởng ứng, do vậy BQL KKT cần chủ động đề xuất thực hiện vai trò của mình, BQL KKT cần là nơi kết nối thúc đẩy việc thực hiện các nội dung UBND tỉnh đã giao cho các sở ngành để sớm ban hành chính sách đối với việc xây dựng và phát triển KCN sinh thái, đề xuất bổ sung những cơ chế, chính sách như thời hạn hoạt động của các dự án đầu tư hạ tầng KCN; cơ chế, chính sách liên quan đến tín dụng ưu đãi; nguồn lực thực hiện sáng kiến KCNST. Đặc biệt là nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước đối với KCN, KKT với trọng tâm là cơ quan quản lý nhà nước về KCN, KKT tại các địa phương phải có đủ thẩm quyền, năng lực để phát triển các mô hình như nhiều tỉnh, thành phố lớn trong nước đã và đang thực hiện.

Đồng thời với việc sớm đề xuất UBND tỉnh ban hành chính sách như nêu trên, BQL KKT cần tập trung vào công tác quản lý nhà nước để thúc đẩy, từng bước hình thành và phát triển KCNST và cộng đồng DN sinh thái tại tỉnh Gia Lai, cụ thể :

- Xây dựng các quy định, tiêu chí KCNST phù hợp với tình hình của tỉnh;
- Xác định các nội hàm ngày từ bước lập quy hoạch, quản lý KCNST của tỉnh;
- Thúc đẩy chuyển giao công nghệ, phương thức sản xuất sạch, an toàn;
- Hỗ trợ kỹ thuật, tiếp cận tài chính ưu đãi, sử dụng hiệu quả tài nguyên.
- Xây dựng trình tự, thủ tục, hồ sơ đăng ký chứng nhận KCNST và DN sinh thái.
- Tổ chức công nhận và cấp chứng nhận KCNST, DN sinh thái.
- Theo dõi, giám sát, đánh giá hiệu quả thực hiện KCNST và DN sinh thái.

Để thực hiện hiệu quả các nội dung công việc, thiết nghĩ UBND tỉnh cần thành lập Ban Chỉ đạo của tỉnh, trong đó BQL KKT hoặc Sở Công thương là cơ quan thường trực giúp UBND tỉnh huy động nguồn lực phù hợp và chỉ đạo các ngành liên quan cùng quan tâm thực hiện, đồng thời BQL KKT cần thành lập đơn vị với mô hình phù hợp, phân công trách nhiệm các phòng ban, cá nhân rõ ràng để tổ chức thực hiện thường xuyên, đánh giá và tổng kết rút kinh nghiệm.

KCNST đang trở thành tiêu chí lựa chọn của các nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) với mục tiêu phát triển bền vững, lợi ích kinh tế song hành trách nhiệm với cộng đồng và xã hội. Hiện nay, ngày càng nhiều địa phương và nhà đầu tư hạ tầng KCN trên cả nước xác định việc phát triển KCN theo mô hình KCNST là nhu cầu tất yếu, cấp bách để kiến tạo lợi thế cạnh tranh bền vững, đồng thời sẽ đóng góp đáng kể vào nỗ lực ứng phó với biến đổi khí hậu, huy động nguồn lực từ khu vực tư nhân cho giải pháp công nghiệp xanh, đảm bảo an ninh năng lượng, tăng trưởng kinh tế xanh…Bài viết này tin tưởng, khi các nhà đầu tư hạ tầng kỹ thuật KCN và các DN thứ cấp tại tỉnh bắt đầu hưởng ứng, từng bước khởi nguồn, dần hình thành các KCNST và DN sinh thái, về lâu dài sẽ góp phần tích cực phát triển tỉnh Gia Lai bền vững.